آداب و رسوم آشوری

شامیرام داودپوریان

   روزه‌ی نینوا: از رسوم آشوری است که از قرن ششم تا کنون توسط کلیسای شرق آشوری، کلیسای کاتولیک (کلدانی) و کلیسای سریانی ارتودوکس حفظ شده است. در قرن ششم میلادی بیماری مهلکی در شهرهای نینوا، بیت گرمای و آتور از سرزمین پارس شیوع پیدا کرد که موجب هلاکت اکثریت ساکنان آن شهر و به وجود آمدن وحشت بسیار زیاد باقی مردم شد. ساکنان شهر از اسقف مار ساوریشو سراسقف بیت سلوخ درخواست کردند تا چاره‌ای برای رهایی از این بیماری پیدا کند. طبق نوشته‌های مذهبی، مار ساوریشو به درگاه خدا دعا و استغاثه کرد و در حین دعا صدای فرشته را شنید که می‌گوید: "روزه بگیرید تا مرگ  شما را ترک کند" و پس از آن در کتاب‌های مقدس جستجوی فراوان کرد تا به داستان یونس نبی رسید.

   طبق داستان یونس نبی، خداوند به یونس نبی چنین می‌فرماید "بر پا خیز و به شهر بزرگ نینوا برو و ساکنان آن را از گناهان و پلیدیشان آگاه کن." یونس نبی قلبأ خواهان رهایی نینوا نبود زیرا اهالی نینوا دشمن بنی اسراییل به شمار می‌رفتند. آن‌گاه وی از طریق دریا به ترتیش ( اسپانیای کنونی) می‌رود تا چنین وانمود کند که امر خداوند را اطاعت کرده است. در راه ترشیش، طوفانی سهمگین برمی‌خیزد چنان که ملاحان کشتی از غرق شدن کشتی به وحشت می‌افتند و از آن رو که یونس نبی را در این امر مقصر می‌دانند او را به دریا می‌اندازند. در لحظه‌ای که یونس نبی در آب می‌افتد، ماهی بزرگی او را می‌بلعد. هنگامی که یونس در تاریکی شکم ماهی بیدار می‌شود برای نجات خود به درگاه خدا دعا می‌کند. پس از سه روز و سه شب و در حالی که ماهی ـ که بیمار شده است ـ به سمت ساحل می‌رود و آن‌جا محتویات معده‌ی خود را که حاوی یونس نبی است، بالا می‌آورد.

   پس از آن یونس نبی خداوند را شکر گفته و عازم  نینوا می‌شود. آن‌گاه در خیابان‌های نینوا موعظ می‌کند و به اهالی آن شهر می‌گوید که اگر توبه نکنند خداوند نینوا را در عرض چهل روز نابود خواهد کرد. هنگامی که خبر موعظه‌ی یونس نبی به پادشاه نینوا می‌رسد، سرآسیمه می‌شود و مردم را فرا می‌خواند و از آنان می‌خواهد که همگی لباسی از پارچه‌ی خشن بپوشند و تا چهل روز از خوردن و آشامیدن خودداری کنند، هم‌چنین به درگاه خداوند دعا کنند و درخواست بخشش نمایند. مردم نینوا نیز چنین می‌کنند و خداوند گناهانشان را می‌بخشد و از نابودی نینوا می‌گذرد.

   اسقف نینوا چون این داستان را می‌خواند، به اهالی امر می‌کند تا به مدت سه روز، روزه بگیرند. آن‌ها نیز اطاعت می‌کنند و پس از سه روز بیماری از بین می‌رود و روز چهارم مردم به شادی می‌پردازند. از آن زمان تا کنون آشوری‌ها به مدت سه روز روزه می‌گیرند و در این مدت تا زمان غروب آفتاب از خوردن و آشامیدن خودداری می‌کنند. زمان این روزه سه هفته قبل از عید قیام مسیح است.

   اما این رسم مذهبی در میان مردم جلوه‌ی دیگری نیز پیدا کرده است. به این ترتیب که در آخرین شب روزه، مردم (اکثرأ جوانان)  قبل از خوابیدن، نوعی خوراکی ویژه  این شب را صرف می‌کنند. این خوراکی از هفت نوع آرد شامل: تخمه‌ی کدو، تخمه‌ی هندوانه، تخمه‌ی آفتاب‌گردان، دانه گندم، شاهدانه، دانه کنف و کنجد که همگی بوداده و به صورت پودر درآمده و با نمک مخلوط شده است تشکیل می‌شود. این آرد را جهت تبرک، یک شب در صحن کلیسا قرار می‌دهند و در شب آخر روزه ـ قبل از خواب ـ شش انگشت شست از آن و یک انگشت نمک می‌خورند و پس از آن بدون خوردن آب می‌خوابند. و اعتقاد عموم بر این است که اگر خواب فردی را ببینند  که به آن‌ها آب بدهد در واقعیت به همسری او درخواهند آمد.

   به این ترتیب این رسم مذهبی در میان مردم به روز محبت تبدیل شده است. بسیاری اوقات  پیش آمده است که مادر یا مادر بزرگ‌هایمان از به خواب دیدن همسر آینده‌شان در شب یونس نبی حکایت کرده‌اند و این که خوابشان به واقعیت پیوسته است و با همان فردی که در خواب دیده‌اند تشکیل خانه و خانواده داده‌ و سال‌های سال به خوبی و خوشی زندگی کرده‌اند.