روشنفکران کُرد و نسل‌کشی ارمنیان

ایساک یونانسیان

در چند سال گذشته اظهارات و اعترافات متعددی از سوی سیاست مداران، روشنفکران، و نویسندگان کُرد و نقش آن‌ها در همراهی با تُرک‌های جوان در غارت و مصادره‌ی اموال ارمنیان در زمان نسل کشی 1915 میلادی در ترکیه به گوش می‌رسد. اخیرأ این اظهارات جدیّت بیشتری به خود گرفته و وارد مرحله‌ی جدیدی شده‌است. سخنان عبدالله اوجالان ، صلاح الدّین دمیر تاش ، عبدالله دمیر‌باش، مهمِت هاتیپ دیجلَن ، نامیک ِکمال دینج ، عثمان گاوالا ، و کانی خولام  از این دست اظهار‌نظرها است      .                                                                 

                                                               

عبدالله اوجالان رهبر زندانی کُرد

   عبدالله اوجالان در پیام نوروزی سال 1393 خطاب به ارمنیان گفت: "توطئه‌های نسل‌کشی که در اوایل قرن گذشته علیه ارمنیان صورت گرفت، ظالمانه بود و ارمنیان با رنجی عظیم تلاش کردند استوار بمانند و این مقاومت یک معجزه است."                                                             

صلاح‌الدین دمیرتاش

صلاح الدّین دمیر‌تاش رهبر حزب صلح و دموکراسی ترکیه اظهار داشت: "ترکیه باید با تاریخ خود رو به رو شود و من بدون تردید نسل‌کشی ارمنیان را به رسمیّت می‏شناسم. بسیار زشت است که در آستانه‌ی صدمین سالگرد آن سکوت کنیم                                                                   ."                      

                     

 

احمد تُرک نماینده‌ی کُرد مجلس و رهبر حزب جامعه‌ی دموکراتیک

"به احتمال قریب به یقین کُردها در نابودی غنای فرهنگی امپراتوری عثمانی نقش داشته‌اند. ما وقتی با برادران ارمنی و آشوری خود رو به رو می‌شویم از نگاه به چهره‌ی آنان احساس شرم می‌کنیم. کُردها همواره این آمادگی را دارند که به خاطر اشتباه خود (یعنی شرکت در کشتار ارمنیان) عذرخواهی کنند تا مردم دو کشور  ـ ارمنستان و ترکیه ـ در صلح زندگی کنند."                

مِهمِت هاتیپ دیجلَن سیاستمدار کُرد

دیجلَن در مصاحبه‌ای که با خبرنگار شبکه‌ی الجزیره در زندان دیاربکر انجام داده، به نسل‌کشی ارمنیان و نقش کُردهای ترکیه اشاره کرده و گفته است: "شناسایی نسل‌کشی ارمنیان تنها با پذیرش رسمی و قبول این واقعیت از سوی کُردها و تُرک‌ها خاتمه نمی یابد. کُردها مانند بسیاری از اقوام و ملل، صفحات تاریکی در تاریخ خود دارند که باید با آن رو به رو شوند. وظیفه‌ی ما سیاست‌مداران و روشنفکران است که بدون ترس و واهمه از مجازات احتمالی، با تاریخ خود روبه رو شویم. ما از اجداد خود شنیده‌ایم که در سال 1915 م. و در زمان نسل کشی ارمنیان، عدّه‌ای از کُردها به دستور مقامات عثمانی، دست به غارت و مصادره‌ی اموال ارمنیان زده‌اند. پدران و مادران ما در آغوش زن‌هایی پرورش یافته‌اند که ما امروزه فهمیده‌ایم از بازماندگان ارمنیانی بوده‌اند که با زور شمشیر مجبور به تَرک دیانت خود شده‌اند. پس درد و مصیبت ارمنیان، همان درد و مصیبت کُردها نیز است و ما این واقعیّت را باید بپذیریم ."                                                           

عثمان بای‌دمیر سیاست مدار کُرد

عثمان بای‌دمیر سیاست‌مدار کُرد اهل دیاربکر، در سال 2015 میلادی که با یک هیاٌت بازدید‌کنند‌ه‌ی ترکیه‌ای در ارمنستان به سر می‌برد پس از بازدید از ساختمان رادیو ملی ارمنستان، در جمع خبرنگاران گفت: "در تمام عمرم آرزو داشتم به ایروان بیآیم و از ساختمان رادیو و موز‌ه‌ی نسل‌کشی ارمنیان بازدید کنم. امروز بسیار خرسندم که این آرزو تحقّق یافته‌است. من به عنوان یک فرزند ملت کُرد وظیفه داشتم اینجا بیایم وبه سوی ملّت ارمنی دست دوستی و ادای‌احترام دراز کنم.  رادیو ایروان اولین رادیوی دولتی در جهان است که به زبان کُردی برنامه اجرا می کند. زمانی که این رادیو کار خود را آغاز کرد، پخش برنامه و موسیقی به زبان کُردی در ترکیه ممنوع بود. این حرکت ارمنستان و ملت ارمنی برای مردم کُرد بسیار با ارزش است                                                                                                                              

اکنون، در این برهه از زمان، وظیفه‌ی ما است آن چه را که در گذشته بر ملت ارمنی گذشته، جبران کنیم. از این رو ما در شهر خود تیگراناکرت (دیاربکر) شروع به مرمت و بازسازی کلیساهای ارمنی کرده‌ایم و در صدد تشکیل کلاس‌های زبان ارمنی در دانش‌گاه‌ها و مدارس خود هستیم                                                                                               .                                    

                                   

عبدالله دمیرباش شهردار دیاربکر

شهردار دیاربکر، روز ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۳ در مراسم رونمایی از بنای یادبود قربانیان نسل‌کشی ارمنیان و آشوریان چنین گفت: "ما کُردها به نام اجدادمان، از ارمنیان و آشوریان به خاطر نسل‌کشی سال ۱۹۱۵میلادی  عذرخواهی می‌کنیم. ما به مبارزه و تلاش خود برای آشتی و جبران واقعه ادامه خواهیم داد                                                                                                                     

نامیک دینج تاریخ‌دان کُرد

نامیک دینج در سمیناری که در سال 2014 میلادی  با موضوع (1915 میلادی، دیاربکر وکُردها) برگزار شد، در سخنرانی خود با اشاره به وقایع سال 1915 و نسل‌کشی ارمنیان گفت: "امروز ما کُردها سیاست بازخواست از خود را در پیش گرفته‌ایم و این روشی است که باید ادامه پیدا کند. امروزه کُردها آرزو دارند در هر فرصتی که پیش آید، در مورد مصیبتی که سر ارمنیان آمده، سخن بگویند زیرا محرومیت‌ها و فشاری که امروزه ملت کُرد با آن روبه رو است، یاد‌آور بلایایی است که صد سال قبل سر ارمنیان آمده‌است. از این رو باید هر روز و هر روز آن وقایع را به خاطر بیآوریم و برای  نسل جدید بازگو کنیم         .                                                                                          

عثمان کاوالا نویسنده و روشن‌فکر کُرد

عثمان کاوالا یکی دیگر از روشنفکران کُرد در سمینار (1915 میلادی، دیاربکر و کُردها) با اشاره به وجود  دیاسپورای (جامعه‌ی خارج از کشور) و نسل‌کشی ارمنیان گفت "

ما نباید فراموش کنیم دیاسپورای ارمنی، پس از سال 1915 میلادی و به دنبال کشتار و تبعید‌های اجباری آن‌ها از سرزمین‌های خود به وجود آمده است. حال من معتقدم اگر ارمنیان بتوانند در مجامع جهانی و از طریق حقوقی در پی احقاق حق در خصوص اموال مصادره شده‌ی خود باشند، روزی فرا خواهد رسید که ارمنیان بتوانند ترکیه را وادار به شناسایی و پرداخت غرامت کنند."                        

کانی خولام: فعال سیاسی کُرد در واشنگتن

"اکثر انسان‌های باوجدان احساس می‏کنند باید بدون ترس درباره‌ی جرم و جنایت وحشت‌ناک و خشونت غیرقابل‏ بیانی که علیه بیش از یک میلیون ارمنی در زمان امپراتوری عثمانی در اوایل قرن بیستم رخ داد، سخن گفت. البته که ما آن جا نبودیم، امّا برخی از اجداد ما که اعتراف آن برای من بسیار دردناک است، متاٌسفانه دستور‌های تُرک‌ها را با روی باز اجرا کردند و از غنایم فراوان بهره‌مند شدند. اگر عادل باشیم باید بگوییم که برخی از کُردها که ای کاش تعدادشان بسیار بیش‌تر بود، حمله به ارامنه‌ی درمانده را رد کردند و برخی افراد شجاع، آن‌ها را از مرگ حتمی نجات دادند، افسوس که تعدادشان اندک بود. اما متاسفانه بسیاری از کُردها جنایت علیه ارمنیان را با خون‌سردی انجام دادند. باعث دل‌گرمی است که می‌بینیم برخی از رهبران کرد نقش سیاه ما را تاُیید می‏کنند. اما آیا این کافی است؟ آیا ارامنه اصلا صدای ما را شنیده‏‌اند؟ احتمالاً بسیاری از آن‌ها نشنیده‌اند  .                                                                  

در ترکیه‌ی امروز2900 شهرک ارمنی، نام ترکی دارند، امّا در درجه‌ی اول کُردها ساکن آن‌ها شده‌اند. اگر تُرک‏ها تصمیم به مبارزه با استعمار بگیرند، کُردها، اگر با خودشان روراست باشند، باید نام‏‌های ارمنی را به این شهرک‏‌ها بازگردانند. کردستان آزاد نیز باید به ارمنستان غرامت پرداخت کند، همان‌طور که آلمانی‏ها به دولت اسراییل غرامت می‏دهند. این کار شگفت‏‌آور، بسیار ستودنی خواهد بود.                                                                                        

این جا کردستان مسلمان می‏تواند به عنوان نیکوکاری بزرگ در حقّ یک ملت مسیحی، نقش مهمّی ایفا کند. اگر کُردها چنین کار شگفت‌انگیزی انجام دهند، ارامنه قطعاً ندامت خالصانه‌ی ما را خواهند پذیرفت‏‌ و جهان نیز متوجه‌ی آن خواهد شد  .                                                                                        

یاووز سیمرسی نویسندهٌ کُرد

"آناتولی در گذشته با کثرت اقوام شناخته می‌شد و همه نوع نژاد و رنگ را می‌توانستید در آن ببینید، اما به تدریج یک‌رنگی و یک‌نواختی جای‌گزین آن شد. اگرتبعید‌های اجباری و کشتا‌‌رهای ارمنیان اتفاق نمی‌افتاد، امروز ارمنیان یکی از اقلیت‌های میلیونی و پر‌شمار ترکیه به شمار می‌رفتند، و یا چندین میلیون یونانی اکنون ساکن ترکیه بودند. من همیشه به این موضوع فکر می‌کنم که اگر این اتفاقات نمی‌افتاد، آیا اوضاع ترکیه این چنین بود؟ آیا شاهد این همه فقر و عقب‌ماندگی بودیم؟ آیا شهرهای قهرمان مرعش، وان، موش و ملطیه (مالاتیا) این چنین عقب مانده باقی می‌ماندند؟ من فکر می‌کنم اگر آن اتّفاقات نمی‌افتاد ترکیه امروز می‌توانست کشوری پیش‌رفته بوده و مرکز بین‌المللی اقوام و مذاهب لقب بگیرد                                  .                                                                                     

   مدتی پیش با تنی چند از دوستان و روزنامه‌نگاران به درسیم ـ زادگاه اجدادی خود ـ رفتیم، بسیار حیرت انگیز بود. شهری که ما درسیم می‌نامیم، غنی است از آثار و بقایای ارمنیان، ما نه می‌توانیم، و نه اجازه داریم این موضوع را انکار کنیم. به عنوان مثال چند نفر از مردم ترکیه تا کنون شهر باستانی آنی در 50 کیلومتری شهر قارص را به چشم دیده‌اند ؟ و یا چند درصد از مردم ترکیه می‌دانند آنی پایتخت اساطیری ارمنستان بوده‌است؟ به هرحال ما قدر ارمنیان را ندانستیم و آن‌ها را بی‌جهت تبعید کردیم و کشتیم و از خود راندیم و در نتیجه به درجه‌ای نزول کردیم که امروز شاهد هستیم                                          ."                                                                    

   سیمرسی در ادامه می نویسد: "من باور دارم اگر کُردها نیز مسلمان نبودند، به همان سرنوشتی دچار می شدند که ارمنیان، آشوریان و یونانیان دچار شدند. در هر حال گذشته، گذشته است و نمی‌توان تاریخ را تغییر داد. ای کاش ارمنیان و یونانیان باقی می‌ماندند و درصد زیادی از جمعیت ترکیه را تشکیل می دادند. من معتقدم امروز روزی است که باید از خود بپرسیم آیا ترکیه واقعا متعلق به تُرک‌ها است؟                                                                                           "                                

هایری تونج وبلاگ نویس کُرد در روزنامهٌ رادیکال

"هنگامی که برای اولین بار در مورد نسل‌کشی ارمنیان شنیدم، باور نکردم، زیرا اندیشیدن به این موضوع جان انسان را به لرزه در می ‌اورد. امّا بعد هنگامی که در مورد کشتا‌رهای قهرمان مرعش شنیدم و مطالعه کردم، فهمیدم انسان تا چه حد می‌تواند خوی حیوانی و وحشی گری داشته باشد. در مطالعات خود متوجه شدم سرزمین‌هایی که ما در آن زندگی می‌کنیم متعلّق به ارمنیان بوده و این موضوع نوعی احساس شرم در من به وجود آورد. من نمی‌دانم انسان چه گونه می‌تواند سرزمینی را میهن بنامد که آن را با خون‌ریزی و کشتار به دست آورده‌است. افرادی که پس از کشتار ارمنیان و تبعید آن‌ها در این سرزمین‌ها اسکان داده شدند، هرگز نتوانستند احساس خوشبختی کنند زیرا نمی‌توان بر ستون‌های خانه‌ای که ویران شده، خانه‌ای نو ساخت، هرگز بر ویرانه‌های سرزمینی که مردمانش نابود شده‌اند، نمی‌توان میهن جدیدی بنا کرد. از این رو فقط می‌توانم بگویم از شما ارمنیان عذرخواهی می‌کنم                                                                                                                         

 تهیه‌ مطلب از هلن سن ونسان               

لینک مطلب فوق:

http://hoosk.net/fa/armenian-genocide/articles/item/491-%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86-%D9%81%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF-%D9%88-%D9%86%D8%B3%D9%84-%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86.html