آسرحدون  شاه آشور 

داستانی ازلئو  تولستوی

   شاه آشور، اسرحدون، با حکومت شاه لَیلی جنگیده، شهرها را نابود کرده و به آتش کشیده ، تمامی ساکنان آنها را به کشور خویش به اسارت برده ، جنگجویان را سلاخی کرده، بعضی از فرماندهان را سر بریده و باقی را به دار آویخته یا پوست کنده و خود شاه لَیلی را در یک قفس حبس کرده بود.                                                                

   یک شب همانطور که شاه اسرحدون در بستر خود دراز کشیده و در این فکر بود که چگونه باید لَیلی را اعدام کند، ناگهان خش خشی در  نزدیکی بستر خود شنید، وهنگامی که چشمان خود را باز کرد پیرمردی را با ریش خاکستری بلند و چشمانی آرام مشاهده کرد. پیرمرد پرسید: "تو می خواهی لَیلی را اعدام کنی؟"      

   " بله"، شاه پاسخ داد." اما من نمی توانم تصمیم بگیرم چگونه این کار را انجام بدهم".                          

   پیرمرد گفت:" اما تو لَیلی هستی"                                                                                        

    پادشاه جواب داد." "این درست نیست، لَیلی، لَیلی است و من، من هستم.                                         

   پیرمرد گفت:" تو ولیلی یکی هستید. تو فقط تصور می کنی که لیلی نیستی واینکه لیلی تو نیست".          

   پادشاه گفت:" منظور تو از این گفته چیست؟."من اینجا  بر یک بستر نرم آرمیده ام، اطرافم را بردگان مطیع از زن و مرد گرفته اند، و فردا  مانند امروز بهمراه دوستانم جشن خواهم گرفت، در حالیکه لَیلی مانند  یک پرنده در قفس نشسته است و فردا آویخته خواهد شد و با زبان آویخته  تا دم مرگ تقلا خواهد کرد و بدنش توسط سگها قطعه قطعه خواهد شد ."                                                                                      پیرمرد گفت: " تو نمی توانی زندگی اورا نابود کنی."                                                                    پادشاه گفت:" اما درباره چهارده هزار جنگجویی که کشتم و از بدنشان یک تپه ساختم چه می گویی؟ من زنده ام اما آنها دیگر وجود ندارند. آیا این ثابت نمی کند که من می توانم زندگی را نابود کنم؟.               

   " از کجا می دانی که آنها دیگر وجود ندارند؟.                                                                         

   " زیرا من دیگر آنها را نمی بینم. وبعلاوه آنها شکنجه شده بودند اما من نه. این برای آنها بد و برای من خوب بود".                                                                                                                    

   " اما این هم فقط  تصور تو است. تو خوت را شکنجه کردی نه آنها را".                                         

 "   پادشاه گفت:" من نمی فهمم".                                            

   " آیا می خواهی بفهمی؟.                                                   

   " بله می خواهم".                                                          

 پیرمرد در حالیکه به یک حوض پر از آب اشاره می کرد گفت:" پس بیا اینجا".                                
  پادشاه بلند شد و به طرف حوض رفت.                                                                           

  " برهنه شو و داخل حوض برو."                                         

   اسرحدون کاری را که پیرمرد امرکرده بود انجام داد. پیر مرد در حالیکه کوزه ای را از آب پر می کرد گفت:" در لحظه ای که من شروع به ریختن این آب بر تو کردم سرت را خم کن".                             

  پیرمرد کوزه را بالای سر پادشاه گرفت و شاه سرش را خم کرد تا زیر آب قرار بگیرد.                         

   به محض اینکه شاه اسرحدون زیر آب قرار گرفت پی برد که دیگر  اسرحدون  نیست بلکه کس دیگری است. و در حالیکه احساس می کرد که آن مرد دیگر است، خود را دید که روی بستری گرانبها کنار یک زن زیبا آرمیده است.شاه قبلأ او را هیچگاه ندیده بود اما می دانست که همسر اوست. زن خود را بالا کشید و به او گفت:                                                                                                                            

     " شوهر عزیز، لَیلی! تو از کار دیروزخسته بودی و بیش از حد معمول خوابیده ای، ومن نگهبان آرامش تو بوده ام و تو را بیدار نکرده ام. اما اکنون شاهزادگان در تالار بزرگ منتظر توهستند. لباس بر تن کن و پیش آنها برو.                                                                                                                  

   و اسرحدون، در حالیکه از آن کلمات متوجه شد که لیلی است و از این امر بهیچ وجه تعجبی احساس نمی کرد و تنها از این متحیر بود که  قبلأ از این موضوع  آگاه نبوده ، بلند شد و لباس پوشید و به د اخل تالار بزرگ، جایی که شاهزادگان در انتظار او بودند رفت.                                                                  

   شاهزادگان در حالیکه تا زمین خم شده بودند به لیلی، پادشاه خود، خوش آمد گفتند و سپس برخاستند و با فرمان او در مقابلش نشستند و پیرترین شاهزادگان شروع به صحبت کرد، و گفت که تحمل اهانت های شاه اسرحدون شریر بیش از این مقدور نیست و آنها باید با او بجنگند.                                                    

اما لیلی مخالفت کرد و فرمانهایی مبنی بر این داد که  فرستادگانی باید روانه شوند تا با شاه اسرحدون مذاکره کنند وسپس شاهزادگان را از حضور خود مرخص کرد. سپس مردان نامداری را تعیین کرد تا  بعنوان سفیر اقدام کنند و سخنانی را که باید به اسرحدون بگویند به آنها یادآور شد. با اتمام این کار، اسرحدون که خود را لیلی حس می کرد به بیرون تاخت تا به شکار گورخر برود. شکارموفقیت آمیز بود. او خود دو گور خر شکار کرد و پس از بازگشت به خانه با دوستانش جشن گرفت و رقص دختران برده را تماشا کرد.          

   روز بعد او به بارگاه  رفت، جایی که شاکیان، مدعیان و زندانیانی که برای محاکمه آورده شده بودند انتظار او را می کشیدند، و آنجا طبق روال معمول در مورد  پرونده هایی که به او ارائه می شد  تصمیم گرفت. پس از اتمام این کار او دوباره به تفریح محبوب خود یعنی شکار  رفت. و بار دیگر موفق بود: این بار او با دستان خود یک ماده  شیرپیر را کشت و دو توله او را اسیر کرد. پس از شکار، باز هم با دوستانش جشن گرفت و با موسیقی و رقص سرگرم شد و شب را با   همسری که دوست می داشت گذراند.                      

     به این ترتیب، با تقسیم اوقات خود بین وظایف پادشاهی و تفریحات، او روزها و هفته ها را در انتظار بازگشت سفیرانی که به جانب شاه اسرحدون( که قبلأ خودش بود) فرستاده بود بسر برد. هنوز یک ماه نگذشته بود که سفیران با بینی ها و گوشهای بریده باز گشتند.                                                         

   شاه اسرحدون به آنها فرمان داده بود به لیلی بگویند که آنچه برسر آنها آمده بود بر سر خود او(شاه لیلی) هم خواهد آمد مگر اینکه  فورا باجی شامل نقره و طلا و چوب درخت سرو بفرستد وخود نیز برای بیعت با اسرحدون حضور یابد.                                                                                                       

   لَیلی (که پیشتراسرحدون بود) باردیگر شاهزادگان را جمع کرد و با آنها دراین مورد که چه باید انجام دهد مشورت کرد.آنها همه با اتفاق اعلام کردند که بدون اینکه به انتظار حمله اسرحدون بمانند باید با او بجنگند. شاه موافقت کرد و در حالیکه در جلوی سپاه قرار گرفته بود لشگرکشی را شروع کرد. لشگرکشی هفت روز طول کشید. هر روز شاه اطراف لشکر می تاخت تا جنگجویان خود را تشویق کند. در روز هشتم لشگراو با لشگر اسرحدون در دره ای وسیع که رودی در آن جریان داشت روبرو شد.                                       

لشکر لَیلی شجاعانه جنگید اما لَیلی که قبلأ اسرحدون بود دشمن را دید که مانند مورچگان از کوهها هجوم می آورد، دره ها را درمی نوردد وسپاه او را احاطه می کند، و در ارابه اش، در همان حال که دشمن را مضروب می کرد و می انداخت،  خود را به قلب نبرد پرت کرد. اما جنگجویان لَیلی صدها تن بودند در حالیکه جنگجویان اسرحدون هزاران و لَیلی حس کرد که  زخمی شده و به اسارت گرفته شده است. نُه روز او همراه سایر اسیران راه پیمود در حالیکه بسته شده بود و توسط  جنگجویان اسرحدون محافظت می شد.در روز دهم به نینوا رسید و در یک قفس قرار داده شد. لَیلی از گرسنگی و از زخمهایش چندان رنج نمی برد که از شرم و از خشم ناتوانش. او دریافت که در انتقام گرفتن از دشمن بخاطر تمام چیزهایی که موجب رنج او بودند، چقدر ناتوان است. تنها کاری که می توانست انجام دهد این بود که دشمنانش را ازلذت مشاهده رنج کشیدن خود محروم کند و قاطعانه تصمیم گرفت که تمام آنچه را بر سرش خواهند آورد شجاعانه و بدون شِکوِه تحمل کند. بمدت بیست روز او درقفس به انتظار اعدام نشست.                                                                   او خویشان و دوستانش را دید که به سوی مرگ هدایت شدند، او ناله های آنان را که اعدام شدند شنید،برخی از آنها دستهایشان و بعضی پاهایشان قطع شد، دیگران زنده زنده پوست کنده شدند، اما او هیچ بیقراری، تاثر و ترسی بروز نداد.او همسری را که عاشقش بود دید که دست و پا  بسته ، توسط دو خواجه سیاه هدایت می شد. می دانست که او بعنوان یک برده به نزد  اسرحدون برده می شد. این را نیز بدون شِکوِه تحمل کرد. اما یکی از محافظانی که  برای مراقبت از او گماشتـه شده بود گفت:" دلم برای تو می سوزد لَیلی، تو یک پادشاه بودی، امااکنون چه هستی؟ و با شنیدن این سخنان، لیلی همه آن چیزهایی را که از دست داده بود بیاد آورد. او به میله های قفس خود چنگ زد و بقصد کشتن خود سرش را بر آنها کوبید. اما او قدرت انجام این کار را نداشت، با ناامیدی ناله کرد و بر کف قفس خود افتاد.                                                         در پایان، دومامور در قفسش را باز کردند و در حالیکه بازوانش را محکم در پشتش بسته بودند او را به محل اعدام که از خون خیس شده بود راهنمایی کردند.لَیلی میخ  تیزخون چکانی را دید که جسد یکی از دوستانش بتازگی توسط آن دریده شده بود و دریافت که این کار برای آن انجام گرفته تا میخ  برای اعدام خود او بکار رود.آنها لَیلی را برهنه کردند. او در تکیه گاه بدن خود که زمانی قوی و زیبا بود لرزید. دو مامور بدن او را ازرانهای نحیفش گرفتند و او را بالا کشیدند و در حال انداختن او روی میخ بودند.                    

  لَیلی فکر کرد: " این مرگ است، نابودی"، و غافل از تصمیم خود مبنی برشجاعانه آرام ماندن تا انتها، گریست و تقاضای رحم کرد اما کسی به او گوش نداد.                                                        

   او اندیشید: " اما این گونه نمی تواند باشد، مطمئنأ من خواب هستم. این یک رویاست". و کوشش کرد تا بیدار شود. و بیدار شد تا خودش را ببیند که نه اسرحدون است و نه لَیلی بلکه نوعی جانور. او گیج شده بود از اینکه جانور بود و همچنین گیج شده بود از اینکه قبلأ این را نمی دانسته است.                                 

   او در یک دره چرا می کرد، در حالیکه علف ترد رابا دندانهایش پاره  و مگس ها را با دم بلندش دور می کرد.اطراف او یک کره الاغ برنگ خاکستری تیره با پاهایی دراز که پشتی خط خطی داشت ورجه وورجه می کرد.کره الاغ در حالیکه باپاهای عقبیش لگد پرانی می کرد با سرعت تمام به سمت اسرحدون تاخت.و در حالیکه به زیر شکم او با پوزه کوچک نرمش سلقمه می زد، به دنبال نوک پستانش می گشت و با پیدا کردن آن در حالی که  بطور منظم.می بلعید آرام گرفت.                                                                        

   اسرحدون دریافت که یک الاغ ماده، مادر کره بود و این او را نه متعجب و نه غمگین کرد بلکه خوشحالش کرد.او بطور همزمان یک احساس شادی را در خود و در فرزند خود تجربه کرد.                                 

   اما ناگهان چیزی با یک صدای سوت نزدیک او پرواز کرد و به پهلوی او برخورد کرده و با نوک تیزش وارد پوست و گوشت او شد.با احساس یک درد سوزاننده اسرحدون که همزمان الاغ بود، پستان را از زیر دندان کره بیرون کشید و در حالی که گوشهایش را به عقب دراز کرده بود به سمت گله ای که از آن جدا شده بود تاخت.کره با او ماند و درکنار او می تاخت. آنها تازه به گله که شروع به رفتن کرده بود رسیده بودند که تیری دیگر پروازکنان به به گردن کره اصابت کرد.تیر پوست را شکافت و در گوشتش به هدف خورد.کره هق هق رقت انگیزی کرد و بر روی زانوانش افتاد.اسرحدون نمی توانست او را ترک کند و بالای سر او ایستاد.کره بلند شد. روی پاهای بلند و نازکش تلوتلو خورد و بار دیگر افتاد.یک موجود دوپای ترسناک یک انسان، دوید و گلویش را برید.                                                                                              

   اسرحدون فکر کرد"این نمی تواند باشد، این هنوز یک رویا است." و آخرین کوشش را برای بیدار شدن کرد. " مطمئنأ من نه لَیلی هستم و نه الاغ، فقط اسرحدون هستم."                                                 

   او فریاد زد و در همان دم سرش را از درون ظرف بالا کشید....... پیرمرد در حال ریختن آخرین قطرات از کوزه بر سر او، در کنارش ایستاده بود.                                                                             

   اسرحدون گفت: " اوه، من چه وحشتناک و چه مدت طولانی عذاب کشیده ام".                                   

   پیرمرد در جواب گفت:"طولانی؟ تو فقط سرت را زیر آب فرو کرده ای و دوباره بالا آوردی. ببین، آب هنوز کاملأ از کوزه خارج نشده است. آیا می درک می کنی؟"                                                

   اسرحدون پاسخی نداد اما تنها با وحشت به پیرمرد نگاه کرد.   

  پیرمرد ادامه داد:"آیا اکنون درک می کنی، که لَیلی تو هستی و جنگجویانی که بقتل رساندی هم تو بودند؟و نه فقط جنگجویان بلکه حیواناتی که تودر حین شکار ذبح کردی و در جشنهایت خوردی نیز تو بودند.تو فکر کردی زنگی تنها در تو ساکن است اما من پرده پندار را کنار زده ام و به تو اجازه داده ام ببینی که با انجام بدی نسبت به سایرین تو به خودت هم بدی کرده ای.زندگی در همه آنها یکی است و زندگی تو امـــا، قسمتی از همین زندگی معمولی است.و تنها در آن یک قسمت                                                                  

زندگی کــه متعلق به تو می باشد، می توانی آن را بهتر یا بدتر، کمتر یا بیشتر کنی.                               

   تو تنها می توانی با نابود کردن موانعی که زندگیت را ازسایرین جدا می کنند و با دیدن دیگران همچون خودت و دوست داشتن آنان زندگی را در خودت بهبود ببخشی. با انجام این کار تو سهم خودت را از زندگی افزایش می دهی. هنگامی که تو تنها به زندگی خود فکر می کنی و به قیمت زندگی دیگران در رفاه آن می کوشی ، به زندگیت  لطمه می زنی. با انجام این کار تو تنها آن را کاهش می دهی. نابودی زندگی که در دیگران وجود دارد خارج از توانایی تو است. زندگی آنانی که تو بقتل رسانده ای از جلو چشمان تو ناپدید شده است اما نابود نشده است. تو اندیشیدی که زندگی خودت را طولانی و زندگی دیگران را کوتاه کنی اما تو نمی توانی چنین کنی. زندگی نه زمان می شناسد و نه فضا. زندگیِ یک لحظه و زندگیِ یک هزار سال، زندگیِ تو و زندگیِ تمامی چیزهای مرئی و نامرئی جهان، برابر هستند. نابود کردن زندگی یا جایگزین کردن آن، ناممکن است زیرا زندگی تنها چیزی است که وجود دارد.هر چیزی بجز آن را، ما فقط تصور می کنیم که وجود دارد.                                                                                                                     

با گفتن این سخنان پیرمرد ناپدید شد.                                     

صبح روز بعد شاه اسرحدون فرمان داد که  لیلی و همه زندانیان باید آزاد شوند و اعدام ها متوقف شوند.       

   در سومین روز، او پسر خود آشور بانی پال را فرا خواند و پادشاهی را به دستان او سپرد، و خود به صحرا رفت تا به تفکر پیرامون آنچه که آموخته بود بپردازد.پس از آن او همچون یک آواره به شهرها و روستاها رفت و موعظه می کرد که تمام زندگی یکی است و اینکه هنگامی که مردان می خواهند به دیگران آسیب برسانند، آنها در واقع به خود بد می کنند.                                                                          

                                     برگردان از: شامیرام داودپوریان